ŞEKER HASTALIĞI NEDİR? NASİL OLUŞUR.
Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabet, vücudumuzdaki hücrelerin önemli bir besin kaynağı olan glikoz adlı basit şekerlerin kullanılabilmesi için gerekli olan insülin hormonunun hiç salgılanmaması veya yeterince salınmaması ya da pankreas tarafından üretilen insülinin hücreler tarafından etkili bir şekilde kullanılamaması sonucu ortaya çıkan kronik bir rahatsızlıktır.
İnsülin hormonunun temel görevi şekerin hücre içerisine girmesinin ve glikojen olarak depolanmasının sağlanmasıdır. Ancak şeker hastalarında, az önce belirttiğimiz durumlar gerçekleştiğinden tüketilen besinlerdeki glikoz kullanılamaz ve bu döngünün sonucunda ise kandaki şeker oranı bir diğer deyişle kan şekeri yükselmeye başlar.
Diyabet pankreasın insülin üretemediği durumlarda tip 1 diyabet; pankreas insülin üretse dahi hücreler üretilen insüline duyarsızlaşıp besinlerdeki glikozu kullanamadığında ise tip 2 diyabet olarak isimlendirilir.
Tip 2 diyabet görülme sıklığı tip 1 diyabete oranla oldukça fazladır. Bu hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de birçok risk faktörünün kişide tip 2 diyabet görülme riskini arttırdığı kabul edilir.
Şeker hastalığı akkında soru işaretlerinin giderilmesi ve bu hastalığın oluşma mekanizmasının daha net anlaşılabilmesi adına insülinin ve glikozun vücudumuzdaki rolünü kısaca açıklamak istiyorum.
Pankreas insülini kan dolaşımına salgılar. İnsülin kanda dolaşarak besinlerden alınan glikozun hücrelere girmesini sağlar. Hücreler içerisine glikoz taşındıktan sonra kan şekeri azalır. Kandaki şeker oranı azaldıkça pankreas insülin salgılamasını azaltır.
Glikoz ise basit bir şekerdir, kasları ve diğer dokuları oluşturan hücreler için temel enerji kaynağı olarak kullanılır. Glikoz yiyeceklerden elde edilebilir, aynı zamanda karaciğer tarafından da vücuda salınabilir. Glikoz seviyesi düşük olduğunda karaciğerdeki glikojen depolarından vücuda glikoz gönderilir.
Tip 1 Diyabet Nedir, Nasıl Oluşur?
Az önce de giriş yaptığım tip 1 diyabet; otoimmün bir hastalıktır ve genel olarak pankreasta insülin üretiminden sorumlu beta hücrelerine bağışıklık sisteminin saldırması ve pankreasta insülin üreten hücrelerin zarar görmesi sonucu oluşur.
Bağışıklık sisteminin pankreasın çalışma mekanizmasına zarar vermesi ile karakterize tip 1 diyabet özellikle çocukluk ve gençlik yıllarında ortaya çıkar. Tip 1 diyabet belirtileri bağışıklık sisteminin insülin üretiminden sorumlu pankreas beta hücrelerini %80 oranında tahrip etmesi sonucu etkisini hissettirir.
En sık görülen tip 1 diyabet belirtileri arasında ağız kuruluğu, aşırı susama, idrara çıkma sıklığında artış, istemsiz kilo kaybı, görüşte bulanıklaşma, halsizlik, yorgunluk, acıkma sıklığında artış gibi semptomlar sayılabilir.
Tip 1 Diyabet Nedenleri
Tip 1 diyabet hastalığının kesin nedenleri bilinmemektedir. Genellikle vücudun normalde zararlı bakteriler ya da virüslerle karşılaşması halinde devreye giren bağışıklık sisteminin pankreasta insülin üretiminden sorumlu beta hücrelerini yanlışlıkla tahrip etmesi ile tip 2 diyabet hastalığı meydana gelir.
Tip 1 diyabet nedenleri konusunda kesin bir bilgi olmasa da tip 1 diyabet risk faktörlerinden bahsetmek mümkündür. Uzmanlar aile öyküsünün, genetik faktörlerin, yaşın ve coğrafyanın tip 1 riskini arttırdığını kabul etmektedir.
Tip 2 Diyabet Nedir, Nasıl Oluşur?
Tip 2 diyabet, vücudun pankreas tarafından salgılanan insülini gerektiği gibi kullanamaması sonucu oluşan, kronik bir hastalıktır.
Orta yaşı aşan kişilerde görülme sıklığı artan bu hastalık günümüzde obezitenin çocukluk çağında görülmeye başlamasıyla çocuklarda da ortaya çıkmaktadır. Tip 2 diyabet en yaygın şeker hastalığı türüdür ve çeşitli belirtilerle etkisini hissettirir.
Tip 2 diyabet belirtileri arasında aşırı susama, sık idrar yapma, görüşte bulanıklaşma, ellerde ve ayaklarda karıncalanma, yara iyileşme sürecinde uzama, mantar enfeksiyonları, enfeksiyon artışı ve kilo kaybı gibi çeşitli semptomlar yer alır.
Tip 2 Diyabet NedenleriPankreas insülin adı verilen hormonun salgılanmasından sorumludur. Bu hormon tüketilen besinlerdeki glikoz adı verilen basit şekerin enerjiye döndürülmesi sürecinde görevlidir.
Tip 2 diyabet hastalarında pankreas glikozun hücrelere taşınması için daha fazla insülin üretmeye başlar ancak başarılı olamayınca glikoz kana karışarak kan şekerinin yükselmesine neden olur. Tip 2 diyabet hastalığı nedenleri arasında:
Genler: Yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda DNA’nın vücudun insülin üretim süreci üzerinde etkisi olduğu gösterilmiştir.
Fazla Kilo: Fazla kilolu ya da obezite hastalığına sahip olmak insülin direncine neden olabilir.
Metabolik sendrom: İnsülin direnci olan kişilerin kan şekerleri yükselir, bel bölgelerinde aşırı yağ birikimi olur, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve trigliserit sorunları başlar.
Hücreler arasındaki iletim sorunları: Zaman zaman hücreler kendilerine iletilen mesajları doğru algılayamayabilir ya da doğru sinyaller gönderemeyebilir. Bu iletim sorunlarının sürekliliği şeker hastalığına neden olabilir.
Tip 2 diyabet nedenlerine ek olarak tip 2 diyabet oluşum riskini arttıran çeşitli risk faktörlerinden de bahsedilmesi mümkündür.
Tip 2 diyabet risk faktörleri 45 yaşın üzerinde olmak, ailede diyabet öyküsünün bulunması, kalp ve damar hastalıkları, yüksek kan basıncı, aşırı kilo, gestasyonel diyabet, polikistik over sendromu, hareketsiz yaşam, stresi uyku yetersizliği ve sigara kullanımı şeklinde sıralanabilir.
Şeker Hastalığı Nasıl Anlaşılır?
“Şeker hastalığı nasıl anlaşılır?” sorusunun yanıtları bizi şeker hastalığı belirtileri konusuna geri götürür. Şeker hastalığının anlaşılması süreci vücudumuzda yaşanan şikayetlerin başlamasıyla gerçekleşir.
Bu nedenle hem tip 1 diyabet belirtileri hem de tip 2 diyabet belirtileri bilinmeli ve bu belirtilerin görülmesi halinde zaman kaybetmeden uzmanlara muayene olunmalıdır.
Şeker Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Şeker hastalığı teşhisi kan şekerinin ölçülmesidir. Şeker hastalığı bulunmayan sağlıklı bir bireyin açken kan şekeri düzeyi 120 mg/dl’nin yemek yedikten iki saat sonra ise 140 mg/dl değerinin üzerinde olmamalıdır.
Şeker hastalığı belirtileri yaşayan kişilere açlık kan şekeri ölçümü ve oral glikoz tolerans testi yapıldığı takdirde kişilerde şeker hastalığı olup olmadığı anlaşılabilir. Bu testlerin sonucunda:
Açlık kan şekeri ölçümü sonucu 100 – 125 mg/dl aralığında ise kişide gizli şeker olduğuna dair bilgi edinilir.
Açlık kan şekeri ölçümü sonucu 126 mg/dl değerinin üzerindeyse şeker hastalığı teşhisi konulabilir.
Oral glikoz tolerans testi sonucu 140 – 199 mg/dl aralığında ise kişide gizli şeker olduğu düşünülür.
Oral glikoz tolerans testi sonucu 200 mg/dl ve üzerindeki bir değerdeyse kişide şeker hastalığı olduğu sonucuna varılır.
Şeker Hastalığı Nasıl Geçer?
Kronik bir hastalık olarak diyabet, tedavi edilebilenden ziyade kontrol altına alınabilen bir rahatsızlık olarak düşünülebilir. Şeker hastalarının doktorlar ile iletişim halinde kalması ve hastalıkları ile ilgili bilgi edinmesi oldukça önemlidir.
Tip 2 şeker hastalığı tedavisi kapsamında hastaların fiziksel aktivitelerini arttırması, sağlıklı beslenmesi ve fazla kiloları varsa kilolarından kurtulması gerekir. Aynı zamanda doktorlar tarafından kişinin sağlık durumu doğrultusunda belirlenen ilaçların kullanılması da kesinlikle aksatılmamalıdır.
Obezite Hastalarına Şeker Hastalığı Ameliyatı Yapılabilir
Vücut kitle indeksi değeri 30 ve üzerinde olan, tip 2 diyabet hastalığı bulunan ve genel sağlık durumu cerrahi için uygun olan hastalara gerçekleştirilen transit bipartisyon ameliyatı ile şeker hastalarının hayat boyu ilaç kullanma ihtiyaçları ortadan kaldırılabiliyor.
Genel anestezi altında gerçekleştirilen ve yaklaşık 1,5 saat süren operasyon dahilinde hem mide küçültülüyor hem de midenin doğal yolu korunarak bağırsak mekanizmasında değişiklik yapılıyor.
Şeker hastalığı ameliyat sonrasibeslenme kurallarına uyulduğunda ve cerrah direktifleri doğrultusunda ilerlendiğinde transit bipartisyon sonrası hastalar hem kilo veriyor hem de tip 2 diyabet hastalığı geride bırakılabiliyor.